Hayedeh

بیوگرافی

هایده در تهران متولد شد. نام اصلی او معصومه دده بالا  -متولد1321 فروردین ماه – هایده در سال 1321 شمسی در یکی از روستاه ای کرمانشاه بدنیا آمد.وی کارش را در رادیو با برنامه های رنگارنگ آغاز کرد و از همان اوایل نام خود را در شناسنامه موسیقی ایران به ثبت رسانید.هایده به گفته بسیاری دارای یکی از بهترین صداهای تاریخ ایران بود. زنده یاد هایده در 7 شهریور 1357 مانند بسیاری از هنرمندان وطن را به قصد لندن ترک کرد و پس از مدتی به امریکا رفت و کار هنری خویش را در آنجا ادامه داد

   هایده از سال 1345 فراگیری موسیقی و آوازخوانی را نزد موسیقیدان معروف علی تجویدی آغاز کرد. تجویدی در میان آهنگسازان ایرانی، معروف شده است به “کاشف صداهای ناب”! البته صدا ها راکشف کرده، پرورش داده، معرفی کرده، ولی چند صباحی نگذشته که آن ها را از دست داده است. یا خودشان به راه دیگر، غالبا راه کاباره، رفته اند و یا “رنود” آنها را از او به غنیمت گرفته اند. هایده به گمان از آخرین کشفیات درخشان تجویدی باشد. شانسی که هایده آورده، این بوده که تجویدی آهنگ تازه ای را در “مخالف سه گاه” و در پیوند با شعری برانگیزاننده از “رهی معیری” آماده اجرا داشته است. این ترانه با زیر و بالاهایی که دارد، معرف دقیقی برای صدای
گسترده و پر توان هایده شده و صدای هایده نیز متقابلا ترانه “تجویدی – معیری” را تاثیر بیشتر بخشیده است.
هایده به گفته بسیاری دارای یکی از بهترین صداهای تاریخ موسیقی ایران بود

هایده در خانواده ای هنر دوست و اهل موسیقی به دنیا آمد مادرش ذینت بلغاری هم صدایی بسیار زیبا داشت وهمچنین پدرش اهل مجالس شعر و موسیقی بود هایده بزرگ بانوی آواز دارای دو خواهر و یک برادر بود که مهستی خواننده بزرگ کشورمان خواهر هایده بود که این دو خواهر پا به پای هم خدمات بزرگی به موسیقی کشورمان نمودند و همه جا صحبت از دو خواهر هنرمند هایده و مهستی بود هایده در سن 13 سالگی ازدواج نمود و از او سه فرزند به نامهای کامران و کیوان و تنها دخترش کیانوش به یادگار ماند به گفته کامران پسر ارشد هایده مادرش در 14 سالگی او را به دنیا آورد و آن زمان هایده آنقدر کم سن بود که مادربزگش در فرزند داری به او کمک میکرد هایده از همان دوران کودکی صدای زیبایی داشت وعلاقه زیادی به قدم نهادن درعرصه خوانندگی داشت ولی همسر هایده بنا به دلایل سنتی اجازه خواندن را به هایده نمی داد وهایده نیز به صورت غیر رسمی در محافل میخواند هایده از سال 1345 فراگیری موسیقی و آوازخوانی را نزد موسیقیدان معروف علی تجویدی آغاز کرد هایده در سن بیست و شش سالگی فعالیت حرفه ای خود را با خواندن ترانه “آزاده” اثر استاد علی تجویدی که بر روی آخرین سروده رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرداجرای این اثر با ارکستر بزرگ گلها در رادیو تهران موجب شهرت هایده شد
سپس چندی بعد وی به خواندن ترانه های پاپ علاقه مند شد تجویدی در گفتگویی گفت آزاده را هیچ خواننده دیگری نمی توانست چون هایده با چنین وسعت صدایی بخواند هایده در گفتگو با صدای آلمان در سال 65 گفته است به دلیل علاقه ای که به خواندن داشتم به صورت مخفی با همکاری رادیو ایران برنامه ای ضبط نمودم که همسرم به محض اطلاع از ضبط برنامه ام جلوی پخش آن را گرفت و من به مدت یک سال از غم زیاد دچار افسردگی شدم سپس مهستی که 19 سال داشت کار خود را آغاز نمود و من هم یک سال پس از مهستی که دیگه مسیر را هموار می دیدم کار خود را آغاز نمودم.هایده با صدای بسیار پر طنین خود به محض قدم نهادن به دنیای موسیقی ایران چشم هر ناظری را خیره صدای خود نمود و در همان سال اول فعالیت خود در زمره خوانندگان طراز اول کشور در آمد و محبوب خاص و عام گردید ترانه هایی همچون رفتم و آزاده و بسیاری ترانه های دیگر حاصل همکاری بزرگان موسیقی ایران و هایده دیگر جزو میراث فرهنگی ما محسوب می شود هایده در جمع هنرمندان در لوس آنجلس دیری نگذشت که در پس استقرار انقلاب اسلامی در ایران به دنبال تغیرات گسترده فرهنگی و ممنوعیت صدای زن هایده هم همچون دیگر خوانندگان زن مجبور به هجرتی اجباری به خارج از ایران گردید تا شاید بتواند در شرایطی مناسب به فعالیت هنری خود ادامه دهد هایده میگوید در آن زمان مسافرت به خارج از کشور زیاد شده بود و هواپیما ها بسیار شلوغ و مسافرت کردن سخت بود به هر ترتیب من در 20 شهریور 1357 تهران را به مقصد لندن ترک نمودم هایده فعالیتهای جدید خود را ابتدا در لندن آغاز نمود و پس از هجرت مهستی به لوس آنجلس هایده نیز از لندن به لس آنجلس رفت و با نیرو و پشتکاری پر شتاب فعالیتهای هنری خود را در لس آنجس آغاز نمود    
با نگاهی بر کارهای تولیدی هایده در غربت میتوان جهت گیری به سمت موسیقی مدرن و روز را احساس نمود چنانکه در سالهای اول انقلاب که تنوع موسیقی امروزی در عرصه هنر وجود نداشت صدای هایده جذابیتی بود برای همه اقشار جامعه از جوانان گرفته تا همه سنین و همه هایده را دوست داشتند محبوبیت هایده بسیار زیاد و باور نکردنی بود به گونه ای که گویی مردم هایده را فراتر از یک هنرمند دوست میدارند ترانه هایی از هایده عزیز به جا ماند که گوش کردن آنها حتی به تکرار و در هر زمان برای اکثر ایرانیان لذت بخش میباشد و به نا گه هر ایرانی را غمگین از فقدان زود هنگام هایده میسازد ترانه هایی چون شانه هایت * رسواش میکنم * سیاه چشمون سوگند * قلبم گرفت * یا رب کلید قلبم * ساغر هستی * روز های روشن زندگی * ساقی * تاریخ عشق ای خدا * باده فروش و صدها ترانه دیگر بی همتایی و پدید آوردن آثاری خارق العاده بود که هایده را بزگ بانوی آواز ایران لقب دادند موسیقی این ترانه ها اغلب از فرید زلاند، صادق نوجوکی، آندرانیک، محمد حیدری، انوشیروان روحانی و ترانه ها سروده لیلا کسری (هدیه)، اردلان سرفراز، بیژن سمندر و … بود همچنین باید از منوچهر چشم آذر نام برد که تنظیم های هنرمندانه او موجب جاودانگی ترانه هایی چون “شانه هایت را برای گریه…”، “ساقی” و “یارب” شد در اینجا باید یادآور نقش لیلا کسرا در ترانه های بسیار زیبای هایده شد به گونه ای که لیلا تبدیل به ترانه سرای اختصاصی هایده شده بود اگر چه لیلا سالها بیمار بود ولی خالق زیبا ترین ترانه های هایده گشت آلبوم سوگند از شاهکارهای لیلا کسرا برای هایده می باشد لیلا کسرا در نوروز 1368 درگذشت و مرگ وی بسیار هایده را متاثر کرد ترانه زیبای قلبم گرفت در بهار 68 لیلا را برد و در زمستان 68 هایده را برد از کنسرت های موفق هایده در خارج از ایران می توان به کنسرت دانشگاه یو.سی.ال.ای در کالیفرنیا کنسرت آلبرت هال (به رهبری فرنوش بهزاد) در لندن و کنسرت در موزیک هاله (هامبورگ) اشاره کرد پروفسور اریک نخجوانی درباره صدای هایده در دانشنامه ایرانیکامی نویسد تلفیق قدرت حنجره و مهارت در تکنیک های آوازی به صدای کنترآلتوی او جنس و طنینی نادر برای اجرای آواز داده بود از آن گذشته، حس قوی او در زمان بندی موسیقایی داشتن ریتم روان در اجرا و بیان شاعرانه و موثر موسیقایی به او این امکان را داد تا هر ترانه ای را که می خواند به شکلی تاثیرگذار اجرا کند بیشتر ترانه های هایده به همت منوچهر بی بیان بنیانگذار و تهیه کننده برنامه های تلویزیون جام جم در لس آنجلس به صورت نماهنگ (موزیک-ویدئو) در آمد که بخشی از آنها به همت کمپانی پارس ویدئو در لس آنجلس به صورت دی.وی.دی و اگر چه با کیفیتی نه چندان مطلوب انتشار یافت مزار هایده عزیز واقع در گورستان وست وود لوس آنجلس هایده در آخرین ماه های عمر خود مشغول ضبط یک آلبوم از ترانه های شاد از آثار جهانبخش پازوکی و حسین واثقی بود و در حالی که قراردادی نیز با سعید دیهیمی نوازنده پیانو که سابقاً ترانه بیاد ماندنی “نامه” را برایش ساخته بود داشت راهی سانفرانسیسکو شد سفری که دیگر بازگشتی نداشت متاسفانه در ایران نامش حتی از فهرست کتاب های مرجع زدوده شده بود از همین روی برای یافتن زندگینامه دقیق او منبع موسیقائی مستندی وجود ندارد ولی متاسفانه در تعداد اندکی از منابع تحریفی که در همه آن ها به “تحقیر” و تکرار آمده که نام اصلی اش “سکینه دده بالا” بوده است گویی نام می تواند تعیین کننده کیفیت صدای او بشود در وهله اول باید به جنس صدای ناب و کمیاب او اندیشید که در همه بازمانده هایش یکسان مانده است